Λευκός Πύργος

Ο Λευκός Πύργος, σύμβολο της Θεσσαλονίκης

Συντεταγμένες: 40°37′32.45″N 22°56′57.26″E / 40.6256806, 22.9492389

Ο Λευκός Πύργος της Θεσσαλονίκης σε σχέδιο του πρώτου μισού του 19ου αιώνα

Είναι ένα από πιο γνωστά κτίσματα-σύμβολα πόλεων στην Ελλάδα. Έχει 6 ορόφους, 30 μέτρα ύψος και 70 μέτρα περίμετρο.
Ο Λευκός Πύργος είναι ένας οχυρωματικός πύργος του 15ου αιώνα, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια ως κατάλημα φρουράς Γενίτσαρων και ως φυλακή θανατοποινιτών. Κτίστηκε στη θέση προϋπάρχοντος βυζαντινού πύργου, που συνέδεε το ανατολικό τμήμα της οχύρωσης της Θεσσαλονίκης (που σώζεται και σήμερα), με το θαλάσσιο (το οποίο κατεδαφίστηκε το 1866).

Ονομασίες

Στην αρχή ονομάστηκε Πύργος των Λεόντων και έπειτα, στα χρόνια της τουρκοκρατίας, πήρε διάφορες άλλες ονομασίες.
Τον 18ο αιώνα ονομαζόταν «Φρούριο της Καλαμαριάς» και κατά τον 19ο αιώνα, οπότε λειτουργούσε ως φυλακή βαρυποινιτών, «Πύργος των Γενιτσάρων» και «Kanli-Kule», δηλαδή Πύργος του Αίματος ή Κόκκινος Πύργος, γιατί οι Οθωμανοί τον χρησιμοποιούσαν ως φυλακή μελλοθανάτων και τόπο βασανιστηρίων, οι οποίοι συχνά εκτελούνταν από τους Γενιτσάρους γεμίζοντας με αίμα τους τοίχους.
Το 1890 ο φυλακισμένος βαρυποινίτης στον πύργο Nathan Guéledi, τον ασβέστωσε με αντάλλαγμα την ελευθερία του. Από τότε αναφέρεται ως Beyaz-Kule, δηλαδή Λευκός Πύργος.

Ιστορία

Τα τείχη της Θεσσαλονίκης
Από τα μικρά τμήματα της αρχικής φάσης οχύρωσης που βρέθηκαν ενσωματωμένα στη μεταγενέστερη οχύρωση των βυζαντινών χρόνων, φαίνεται ότι ο βασιλιάς Κάσσανδρος φρόντισε για την οχύρωση της πόλης από την ίδρυση της.
Ο Γαλέριος με τη δημιουργία ανακτορικού συγκροτήματος στο ανατολικό τμήμα της πόλης, επηρέασε σημαντικά την οχύρωση.
Στους υστερορωμαϊκούς και βυζαντινούς χρόνους, τα τείχη ενισχύθηκαν με πύργους, πύλες και προτείχισμα και αντιμετώπισαν τις ληστρικές επιδρομές Βουλγάρων, αλλά δεν μπόρεσαν να αντισταθούν στους Νορμανδούς της Σικελίας.
Επισκευές έγιναν και στην περίοδο των Παλαιολόγων (πύλη Άννας Παλαιολογίνας στην Ακρόπολη) κυρίως όμως κατά την Τουρκοκρατία οπότε έγιναν προσθήκες και τροποποιήσεις (Λευκός Πύργος, Επταπύργιο, Πύργος Τριγωνίου).

Αναμνηστική φωτογραφία του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, επί οθωμανικής κατοχής

Διάδρομος στο εσωτερικό του Λευκού Πύργου

Λευκός Πύργος

Αποτελεί το σύμβολο της Θεσσαλονίκης και ήταν μέρος των τειχών της πόλης, τα οποία κατεδαφίστηκαν το 1867. Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς χτίστηκε. Πιθανά ήταν έργο Ενετών μαστόρων (1423 - 1430). Κατά μία άλλη εκδοχή φέρεται να έχει χτιστεί το 1536. Είναι κυκλικός και το όνομα Λευκός το πήρε από το χρώμα της πέτρας που κατασκευάστηκε, που ήταν κατάλευκη, από τεχνίτες πιθανότατα Βενετούς, κτίστηκε κοντά στον παλιό βυζαντινό πύργο. Η πιθανότερη όμως χρονολόγηση του μνημείου τοποθετείται αμέσως μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους (1430).
Έκλεισε το 1878. Τώρα λειτουργεί ως μουσείο.

Νεώτερη χρήση

Γύρω από τον Πύργο υπήρχε χαμηλό προτείχισμα, το οποίο κατεδαφίστηκε το 1911.
Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (1912), το μνημείο περιήλθε στο ελληνικό δημόσιο και έως το 1983 φιλοξένησε: την αεράμυνα της πόλης, το εργαστήριο Μετεωρολογίας του Πανεπιστημίου και συστήματα Ναυτοπροσκόπων.
Από το 1983 έως το 1985 η Αρχαιολογική Υπηρεσία συντήρησε και αναστήλωσε το μνημείο και το διαμόρφωσε σε εκθεσιακό χώρο.
Από το 1985 έως το 1994 λειτούργησε η μόνιμη έκθεση «Θεσσαλονίκη: Ιστορία και Τέχνη».
Το 1994 άνοιξε το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και τα εκθέματα άρχισαν να μεταφέρονται σταδιακά σε αυτό.
Το 2001 παρουσιάστηκε στο Λευκό Πύργο η εντυπωσιακή έκθεση «Καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο» στο πλαίσιο του δικτύου τριών εκθέσεων με το γενικό τίτλο «Ώρες Βυζαντίου, Έργα και Ημέρες στο Βυζάντιο».
Το 2002 παρουσιάστηκε έκθεση έργων του ζωγράφου και συντηρητή αρχαιοτήτων Φώτη Ζαχαρίου με τον τίτλο «Άθως: Αποτυπώσεις και Μνήμες».
Ανήκει διοικητικά στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και Από το 2006 θα λειτουργεί μόνιμα ως Μουσείο Πόλης της Θεσσαλονίκης.

πηγή: Βικιπαίδεια